Το έθιμο των Καλογιαννίων αναβίωσε ο Μορφωτικός Σύλλογος των εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσαναίων την Κυριακή το βράδυ στον παραδοσιακό οικισμό του συλλόγου στο Γλυκονέρι του Νομού Ροδόπης. Πολλοί Σαρακατσάνοι, από την περιοχή της Θράκης και όχι μόνο, βρέθηκαν στον οικισμό, ώστε να γνωρίσουν ή να θυμηθούν το σαρακατσάνικο έθιμο που έλκει τις ρίζες του σε έθιμα που προηγούνται της χριστιανικής εποχής.
Ο Μορφωτικός Σύλλογος των εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσαναίων αναβίωσε την Κυριακή το βράδυ το έθιμο των Καλογιαννίων. Το έθιμο του κλήδονα, που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας. Την παραμονή της γιορτής, από όλα τα κονάκια του τσελιγκάτου, συγκεντρώνονταν τα ανύπαντρα κορίτσια και οι γυναίκες και όριζαν μια γυναίκα, που είχε στο εξής την πρωτοβουλία της γιορτής. Σε αυτήν, κάθε κορίτσι, πήγαινε ένα προσωπικό της τιμαλφές δεμένο σε ένα μπουκέτο «καλογιάννια» -μυρωδάτο φυτό, που φυτρώνει σε ανάβρες στα βουνά κι έχει μοβ μικρά λουλουδάκια και οδοντωτά φύλλα.
Αφού έβαζαν προσεκτικά όλα μαζί τα μπουκέτα, το ένα δίπλα στο άλλο, μέσα σ’ ένα «κακκάβι», σκέπαζαν το κακκάβι με ένα κόκκινο μαντήλι, μιας κοπέλας, που έπρεπε να έχει εν ζωή και τους δυο γονείς της και το πήγαιναν στη βρύση, τραγουδώντας. Στη βρύση η κοπέλα κατέβαζε το κακκάβι και το γέμιζε τρεις φορές με νερό και το άδειαζε, ενώ οι συνοδοί τραγουδούσαν. Σε κάθε γέμισμα κλωτσούσε τρεις φορές το κακκάβι και το ξαναγέμιζε. Την τρίτη φορά το έπαιρνε γεμάτο, το σκέπαζε πάλι με την μαντίλα και το έβαζε στο κεφάλι της και επέστρεφαν σε πομπή, στην πλατεία του τσελιγκάτου, όπου έβαζαν ένα σοφρά και πάνω τοποθετούσαν το κακκάβι με τα καλογιάννια, ξεσκέπαζαν το κακκάβι και έμενε όλη νύχτα κάτω από τον έναστρο ουρανό, ενώ γυναίκες και άνδρες τραγουδούσαν και χόρευαν έως αργά.
Την επομένη, ανήμερα της γιορτής του Αϊ-Γιαννιού, άνδρες και γυναίκες πήγαιναν στη βρύση όπου ακολουθούνταν το ίδιο τυπικό. Χόρευαν άντρες γυναίκες όλη τη μέρα και το βράδυ του Αϊ-Γιαννιού, αφού πιο πριν έφευγαν οι άντρες στις «δ’λειές», μαζεύονταν όλες γύρω από κακκάβι και η γυναίκα που ‘χε το κουμάντο της γιορτής έβγαζε προσεκτικά ένα ένα τα μπουκέτα από το κακκάβι. Η κοπέλα που πρώτη θα έβλεπε να βγαίνει το δικό της μπουκέτο, που το αναγνώριζε από το τιμαλφές (δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, κ,ά.) θα παντρευόταν πρώτη, ενώ βάζοντας το μπουκέτο κάτω από το μαξιλάρι της, ίσως να έβλεπε στο όνειρο της και το παλικάρι που θα παντρευόταν!
Τις εκδηλώσεις πλαισίωσαν οι μουσικοί, Κώστας Μπανιώτης και Νίκος Μακρής, τα χορευτικά του Συλλόγου Σαρακατσάνων Θράκης, του Συλλόγου Σαρακατσάνων Ξάνθης και του Συλλόγου Ηπειρωτών Ροδόπης.
