Μια τέχνη που σιγοσβήνει – Γανωματής ή γανωματάς ή γανωτής ή γανωτζής ή καλατζής ονομάζεται ο τεχνίτης που επικαλύπτει τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο.
Ο γανωματής είναι ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα. Παλαιότερα, τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα για τη μαγειρική ήταν χάλκινα (μπακιρένια). Αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γίνονταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να καλυφθεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία με ένα ειδικό μέταλλο, το καλάι (κράμα κασσίτερου).
Με αφετηρία την Ξάνθη, ο κ. Γιάννης ταξιδεύει ακούραστα, κουβαλώντας την τέχνη του από χωριό σε χωριό. Η δουλειά του; Να επικαλύπτει τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο, χαρίζοντάς τους λάμψη και μακροζωία.
Μια τέχνη που χάνεται στο πέρασμα του χρόνου, θύμα της σύγχρονης εποχής και των ανοξείδωτων σκευών. Ο Γιάννης, όμως, αντιστέκεται. Συνεχίζει να γανώνει ταψιά, καζάνια και κατσαρόλες, διατηρώντας ζωντανή μια παράδοση αιώνων. Μας μιλάει με νοσταλγία για τα παλιά, τότε που η δουλειά του γανωματή ήταν απαραίτητη σε κάθε νοικοκυριό.
“Τα χάλκινα σκεύη θέλουν φροντίδα”, μας λέει. “Χωρίς το γάνωμα, οξειδώνονται και γίνονται επικίνδυνα για την υγεία”. Παρά την παρακμή του επαγγέλματός του, ο Γιάννης δεν το βάζει κάτω. “Όσο υπάρχουν χάλκινα σκεύη, θα υπάρχει και η ανάγκη για γανωτές”, δηλώνει με σιγουριά.
Και πράγματι, η τέχνη του Γιάννη εξακολουθεί να βρίσκει ανταπόκριση. Πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν τον γανωματή, όχι μόνο για να επιδιορθώσουν τα παλιά τους σκεύη, αλλά και για να τα διατηρήσουν ως κειμήλια, ως κομμάτια μιας άλλης εποχής.
Η νοσταλγία για το παρελθόν, η εκτίμηση για την παραδοσιακή τέχνη και η επιθυμία για αυθεντικότητα, δίνουν στον Γιάννη και στους ελάχιστους εναπομείναντες γανωτές την ελπίδα ότι η τέχνη τους δεν θα σβήσει εντελώς.
Ίσως, τελικά, ο γανωματής να μην είναι απλώς ένας τεχνίτης, αλλά και ένας φύλακας της παράδοσης.
Greek Village Life.gr
